Initiatief

Blood & Beyond is een Europees initiatief van Celgene, dat deel uitmaakt van Bristol Myers Squibb (BMS). Het project vertrekt vanuit de ervaring van patiënten, aangevuld met inzichten van talrijke deskundigen met een expertise in hematologie, bloedbeheer, verpleegkunde, gezondheidseconomie en ziekenhuismanagement. Dit initiatief werd nu ook in België verder uitgewerkt. Het doel is het bewustmaken van het effect van bloedtransfusie op patiënten, ondersteuningsnetwerken, gezondheidszorgstelsels en de samenleving in het algemeen; met als overkoepelend objectief om beleid en praktijken te helpen bevorderen die de resultaten voor de patiënt verbeteren door het bloedmanagement te optimaliseren en innovatie in heel Europa te ondersteunen.

Op woensdag 24 maart 2021 vond het virtueel multi-stakeholder evenement ‘Blood & Beyond – Rethinking blood use’ plaats, waaraan experten in hematologie, patiënten, relevante medische beroepsverenigingen, medewerkers uit de gezondheidszorg en Belgische beleidsmakers deelnamen. Jana Vanden Broeck (projectcoördinator BeQuinT – FOD Volksgezondheid) en Luc Crabbé (MDS patiënt) namen deel als sprekers en dokter Stef Meers (Hematologie AZ Klina), prof. dr. Philippe Vandekerckhove (Rode Kruis Vlaanderen) en prof. Philippe Van Wilder (Gezondheidseconoom ULB) als panelleden. Federaal parlementslid Gitta Vanpeborgh (Vooruit), concludeerde het evenement met enkele beleidsboodschappen.

Tijdens het evenement werd de impact van bloedtransfusies op patiënten en hun levenskwaliteit, het gezondheidssysteem en de samenleving besproken, evenals oplossingen om bloedvoorziening in België veilig te stellen en te optimaliseren. Daarnaast kwamen ook thema’s rond de vermindering van de afhankelijkheid van transfusies en  innovatie aan bod. Het doel van het evenement was tweevoudig: suggesties en oplossingen aanbrengen voor beter bloedbeheer inzake transfusie enerzijds en anderzijds beleidsaanbevelingen te doen inzake de beperking van de impact van bloedtransfusie op de patiënt, het zorgsysteem en de samenleving.

Patient Blood Management

Bij optimaal bloedbeheer is Patient Blood Management (PBM) een belangrijk gegeven. Op nationaal niveau draagt het platform Belgian Quality in Transfusion (BeQuinT) van FOD Volksgezondheid hiertoe bij. De missie van BeQuinT is de Belgische ziekenhuizen ondersteunen in hun transfusie- en hemovigilantiebeleid en zo te streven naar een optimaal en veilig gebruik van bloed in België. BeQuinT heeft in 2020 een enquête opgezet om de implementatie van PBM te meten en te promoten. Uit dit onderzoek is gebleken dat PBM al in bijna ¾ van de Belgische ziekenhuizen op de agenda staat van de transfusiecomités (of PBM werkgroepen), maar dat er nog ruimte voor verbetering is. Aanbevelingen van BeQuinT zijn erop gericht de ziekenhuizen te ondersteunen in de implementatie van PBM en zo de zorg te optimaliseren voor patiënten die eventueel in aanmerking komen voor een bloedtransfusie.

Impact van bloedtransfusies op patiënten

De ervaring van de patiënt staat steeds centraal bij bloedtransfusies, maar er is wel degelijk een impact van het bloedtransfusieproces op de patiënt. Aan de hand van een getuigenis kregen we te horen dat het krijgen van bloedtransfusies verschillende moeilijkheden met zich meebrengt zoals de lange procedure, het foutief prikken, blauwe plekken, pijn, etc. Daarnaast brengen bloedtransfusies an sich ook wel enkele risico’s met zich mee. De infectieuze risico’s zijn in België nihil, maar de immunologische gevolgen zijn niet te onderschatten. Studies hebben aangetoond dat een liberaal ten opzichte van een meer restrictief transfusiebeleid in bepaalde klinische contexten gepaard gaat met een hogere mortaliteit.

Het volledige panel draagt de aanbeveling om bloedtransfusies te beperken waar er een effectief en kosteneffectief alternatief bestaat, ten voordele van de patiënt. Maar het is wel degelijk zo dat het leven van een patiënt gered wordt door het krijgen van een transfusie, en waarvoor er geen valabel alternatief bestaat.

Het uiteindelijke doel is de impact van bloedtransfusies op de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren.

Oplossingen om bloedvoorziening in België veilig te stellen en te optimaliseren

Het is een doelstelling om het bloedverbruik te optimaliseren. De vergrijzing en het stijgende bevolkingsaantal vormen momenteel geen gevaar voor de bloedvoorziening. Het aantal transfusies (van rode bloedcellen) daalt reeds sinds het jaar 1990 met 2% à 3% per jaar, dankzij vooruitgang in medische technologie. De druk op de bevolking om bloed te doneren daalt hierdoor verder. Er is in België nagenoeg nooit een tekort aan bloedproducten voor de patiënten.

Een spreker uit het panel haalde aan dat de kosten van bepaalde alternatieven vele malen hoger kunnen zijn dan de kosten van bloed(*,1). De kost van bloedtransfusies voor de gemeenschap en voor de patiënt dekt verschillende ladingen die veel verder gaan dan enkel de kostprijs van bloed zelf. Een manier om de kosteneffectiviteit van bloedtransfusies te beoordelen is het uitvoeren van een economische analyse. Momenteel wordt bloed niet op dezelfde manier geëvalueerd voor terugbetaling als medicatie(*,2). De economische analyse van medicatie en andere technologieën moet ook andere criteria in rekening nemen zoals o.a. de levenskwaliteit of impact op de patiënt, maar ook de effecten en kosten die gedragen worden door de mantelzorger of de naasten die de patiënt bijstaan, de impact op het functioneren van de patiënt, op eventueel absenteïsme enz.

(*,1,2) Het bovenstaande bevat enkele algemeenheden die Blood and Beyond verder zal onderzoeken met experten ter zake. U zal dit en andere volgende stappen van Blood and Beyond kunnen volgen op de website.

Van substituten van rode bloedcellen is er momenteel nog geen sprake, ondanks dat er 30 jaar geleden wel voorspeld werd dat dit mogelijk zou zijn. De praktijk wijst uit dat het moeilijk is om substituten te produceren die niet toxisch zijn.

Call to action

Gitta Vanpeborgh (Vooruit) sloot het evenement af met de vaststelling dat er duidelijk veel interesse en belangstelling is voor dit thema, dat momenteel onderbelicht is. Op basis van informatie van de verschillende stakeholders kan men hier verder mee aan de slag in de Commissie voor Gezondheid en Gelijke Kansen. De besproken oplossingen zullen ook voorgelegd worden aan de Federale minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit).

Een bijzondere dank aan alle sprekers voor hun inbreng tijdens het webinar.